Զարուհի Կարաբեկյան
Լաբորատորիայի վարիչ
Պրոֆեսոր, կ.գ.թ.
Իմունոլոգիայի և հյուսվածքայինի ճարտարագիտության լաբորատորիան (LITE)
ներկայումս հետազոտություններ է անցկացնում ռեգեներատիվ բժշկության և
դեղամիջոցների ազդեցության ուսումնասիրման ոլորտներում: Հյուսվածքային
ճարտարագիտության հիմնական նպատակն է՝ ստանալ օրգաններ և հյուսվածքներ in vitro
պայմաններում, որոնք կարող են օգտագործվել բուժման նոր մոտեցումների մշակման
համար: Այդ մոտեցումներից է կենսաբանական իմպլանտների մշակումը, որոնք կարող են
ծառայել որպես փոխպատվաստման հուսալի և մատչելի այլընտրանքներ: Դրանց
կիրառումը թույլ կտա նվազեցնել փոխպատվաստուկի մերժման ռիսկերը և մեղմացնել
էթիկական նկատառումները: Լաբորատորիան հատուկ ուշադրություն է դարձնում մաշկի,
լյարդի, աորտայի փականի և նյարդային հյուսվածքի վերականգնմանը. մասնավորապես՝
լաբորատորիան շահագրգռված է ստեղծել արտաբջջային մատրիքսի այլընտրանքներ
(սքաֆոլդներ) և ստանալ կենսունակ բջիջներ (այդ թվում՝ ցողունային), որոնք ունակ
կլինեն վերաբնակեցնել այդ սքաֆոլդները: LITE-ը հիմնականում օգտագործում է
ապաբջջայնացման մեթոդներ, քանի որ վերջիններս ունեն զգալի առավելություններ,
ինչպիսիք են հյուսվածքներոևւմ առկա միկրոկառուցվածքի և կենսաակտիվ մոլեկուլների
պահպանումը: Այնուամենայնիվ, որոշ դեպքերում լաբորատորիան համատեղում է այս
մեթոդը հյուսվածքային ճարտարագիտության այլ մոտեցումների հետ (օրինակ՝ 3D
բիոպպագրություն)՝ օգտագործելով յուրաքանչյուր մոտեցման առավելությունները, ինչը,
հաճախ թույլ է տալիս ստանալ օպտիմալ արդյունք: Բացի այդ, LITE-ն օգտագործում է այս
մեթոդները փորձարարական մոդելներ մշակելու համար, որոնք օգտագործվում են
դեղամիջոցների փորձարկման և այլ կիրառությունների նպատակով: Կարևոր է, որ LITE-ը
նաև առաջնահերթություն է տալիս այս մեթոդներով ստացված բոլոր հյուսվածքների
իմունոլոգիական գնահատմանը, որպեսզի հնարավոր լինի ստեղծել հյուսվածքների ոչ
իմունոգեն փոխարինիչներ:
LITE-ի հետազոտության մեկ այլ ուղղություն է քաղցկեղի և այլ հիվանդությունների
բուժման նպատակով նոր դեղագործական միջոցների փորձարարական գնահատումը:
Համագործակցելով FAST-ի կողմից ֆինանսավորվող նախագծերի հետ՝ LITE-ն աշխատում է
դեղամիջոցների մշակումն առաջ մղելու ուղղությամբ՝ արհեստական բանականության
վրա հիմնված մեթոդներով հակաքաղցկեղային ազդեցությամբ առավել խոստումնալից
փոքր մոլեկուլների թեկնածուների ընտրության միջոցով: Լաբորատորիայի փորձը
բջիջների անջատման, բնութագրման և միացությունների փորձարկման ոլորտում՝
օգտագործելով տարբեր մեթոդներ, թույլ է տալիս գնահատել ընտրված թեկնածու
մոլեկուլները in vitro:
LITE-ն ակտիվ է նաև դասավանդման գործում: Լաբորատորիան պարբերաբար անցկացնում
է հյուսվածային ճարտարագիտության գործնական դասընթացներ՝ խթանելու երիտասարդ
գիտնականների հետաքրքրությունն այս ոլորտում: Բացի այդ, LITE-ի անդամները հանդես
են գալիս որպես դասընթացավարներ Ֆիզիոլոգիայի ինստիտուտի BIO-SEE ծրագրում, որի
նպատակն է վերապատրաստել հետազոտողներին կենսապատկերման տեխնիկաների մեջ
և խթանել դրանց կիրառումը` բարելավելու հետազոտության որակը և, արդյունքում, նաև
ստացված հրապարակումները:
Avtandilyan N., Ginovyan M., Javrushyan H., Hovhannisyan S., Nadiryan E.,
Sevoyan G., Harutyunyan T., Gevorgyan S., Karabekian Z., Maloyan A. 5-fluorouracil
and Rumex obtusifolius extract combination trigger A549 cancer cell apoptosis:
uncovering PI3K/Akt inhibition by in vitro and in silico approaches. Sci Rep. 2024 Jun
25;14(1):14676. doi: 10.1038/s41598-024-65816-5.
Rstakyan V., Mkhitaryan L., Baghdasaryan L., Ghaltaghchyan T., Karabekian Z.,
Sevoyan G.; Aghayan M.; Miguel A. Rodríguez. Stereolithography of ceramic
scaffolds for bone tissue regeneration: Influence of hydroxyapatite/silica ratio on
mechanical properties SSRN Jan 4, 2024. Available at SSRN:
http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.4668189
Arestakesyan H., LeFevre N., Posnack N., Sarian A., Grigorian V., Ayvazyan N.,
Voskanyan A., Sarvazyan N., Karabekian Z. Changes in attachment and metabolic
activity of rat neonatal cardiomyocytes and nonmyocytes caused by Macrovipera
lebetina obtusa venom. Toxicology In Vitro, available online December 8, 2023. DOI:
10.1016/j.tiv.2023.105755
Rstakyan V., Mkhitaryan L., Torosyan M., Karabekian Z., Sevoyan G., Aghayan M.,
Miguel A. Rodríguez. Manufacturing of Bioactive Biodegradable Scaffolds by
Stereolithography. Advances in Science and Technology, Volume 134; pg 3-12. DOI:
https://doi.org/10.4028/p-ilY5jt
Ginovyan M, Hovhannisyan S., Javrushyan H., Sevoyan G, Karabekian Z, Zakaryan
N, Sahakyan N., Avtandilyan N. Screening revealed the strong cytotoxic activity of
Alchemilla smirnovii and Hypericum alpestre ethanol extracts on different cancer cell
lines. AIMS Biophysics 2023, Volume 10, Issue 1: 12-22. doi:
10.3934/biophy.2023002
Moghrovyan A., Parseghyan L., Sevoyan G., Darbinyan A., Sahakyan N, Gaboyan
M, Karabekian Z, Voskanyan A. Antinociceptive, anti-inflammatory, and cytotoxic
properties of Origanum vulgare essential oil, rich with β-caryophyllene and β-
caryophyllene oxide. Korean J Pain. 2022 Apr 1;35(2):140-151.
Ayvazyan N., Ghukasyan G., Ghulikyan L., Kirakosyan G., Sevoyan G., Voskanyan
A., Karabekjan Z. The contribution of phospholipase A2 and metalloproteinases to
the synergistic action of viper venom on the bioenergetic profile of Vero cells. Toxins
(Basel), 2022 Oct 23;14(11):724
Karabekian. Z. Sarvazyan N. “Stem cells and basics of immunology”. Chapter 7.
Basics of Tissue engineering: Protocols and Practical Exercises. Edited by Narine
Sarvazyan. 2019. Springer publishing (English version in press) and Asoghik
Publishing house (Armenian version ISBN 978-9939-1-0991-6)
Darbinyan A.A, Antonyan M.V., Koshatashyan H.R., Gevorgyan S.S., Arestakesyan
H.V., Karabekian Z., N.M. Ayvazyan, A.V. Voskanyan. Changes in microglia activity
of rat brain induced by Macrovipera lebetina obtusa venom. Neuroimmunology and
Neuroinflamation 2018; 5:41.
H.V.Arestakesyan, Z.I.Karabekian. Adhesion properties of cardiomyocytes and
cardiac fibroblasts are affected by Macrovipera lebetina obtusa crude venom. Issues
in Theoretical and Clinical Medicine, Journal of Scientific and Practical Medicine,
2017, Volume 20, № 3 (113), p. 53-58.
Karabekian Z, Ding H, Stybayeva G, Ivanova I, Muselimyan N, Haque A, Toma I, Posnack N,
Revzin A, Leitenberg D, Laflamme M, Sarvazyan N. HLA class I depleted hESC as a source
of hypoimmunogenic cells for tissue engineering applications. Tissue Engineering Part A,
2015; Vol. 21.
Karabekian Z, Idrees S, Ding H, Jamshidi A, PosnackN, Sarvazyan N.
Downregulation of beta-microglobulin to diminish T-lymphocyte lysis of non-
syngeneic cell sources of engineered heart tissue constructs. Biomedical Materials
2015, March 16;10(3).
Posnack NG, Idrees R, Ding H, Jaimes R 3rd, Stybayeva G, Karabekian Z,
Laflamme MA, Sarvazyan N. Exposure to phthalates affects calcium handling and
intercellular connectivity of human stem cell-derived cardiomyocytes. PLoS One.
2015 Mar 23;10(3):e0121927. doi: 10.1371
Horai R, Silver PB, Chen J, Agarwal RK, Chong WP, Jittayasothorn Y, Mattapallil MJ,
Nguyen S, Natarajan K, Villasmil R, Wang P, Karabekian Z, Lytton SD, Chan CC,
Caspi RR.Breakdown of immune privilege and spontaneous autoimmunity in mice
expressing a transgenic T cell receptor specific for a retinal autoantigen.J
Autoimmun. 2013 Aug;44:21-33
Karabekian Z., Gillum N., and Sarvazyan N. Immunological barriers to stem-cell
based cardiac repair. Stem cell Reviews and Reports, 2011, Jun;7(2):315-25
Mattapallil MJ, Silver PB, Mattapallil JJ, Horai R, Karabekian Z, McDowell JH, Chan
CC, James EA, Kwok WW, Sen HN, Nussenblatt RB, David CS, Caspi RR. Uveitis-
associated epitopes of retinal antigens are pathogenic in the humanized mouse
model of uveitis and identify autoaggressive T cells. J Immunol. 2011 Aug
15;187(4):1977-85.
Karabekian Z., Gillum N., Wong E., and Sarvazyan N. Effects of N-cadherin
overexpression on adhesion properties of embryonic stem cells. 2009, Cell Adhesion
and Migration, Vol.3, 305-10.
Gillum N., Karabekian Z., Swift L., Brown R., Kay M., and Sarvazyan N. Clinically
relevant concentrations of Di (2-ethylhexyl) phthalate (DEHP) uncouple cardiac
syncytium. 2009. Toxicology and Applied Pharmacology, Vol. 236 :25-38
Bakunts K., Gillum N., Karabekian Z., Sarvazyan N. Formation of cardiac fibers in
Matrigel matrix. 2008. BioTechniques, Vol. 44. p. 341-8.
Karabekian, Z., Lytton S., Silver P.S., Sergeev Y., Jonathan P. Schneck and Rachel
Caspi. Antigen/MHC Class II/Ig Dimers for Study of Uveitogenic T Cells: IRBP
p161–180 Presented by both IA and IE Molecules.2005. Investigative
Ophthalmology & Visual Science, 46:3769–3776.
Liang, W., Karabekian, Z., Xu, Q., Viley, A. M. and David W. Scott. B cell delivered
gene transfer of human S-Ag Ig fusion protein protects from Experimental
Autoimmune Uveitis 2006.Clinical Immunology, Volume 118:35-41.
Karabekian Z, Hanson L.K., Slater J.S., Krishna N., Bolin L.L., Julie A. Kerry, and
Ann E. Campbell. Complex formation among murine cytomegalovirus US22 proteins
encoded by M139, M 140, and M141 2005. Journal of Virology, 79:1-11.
Pennesi G., Mattapallil M.J., Sun Sh., Avichezer D., Silver P.S., Karabekian Z.,
David Ch.S., Hargrave P.A., McDowell J. H., Smith W. C., Wiggert B., Donoso L. A.,
Chan Ch., Caspi R.R. A humanized model of experimental autoimmune uveitis in
HLA transgenic mice. 2003. Journal of Clinical Investigations, 111:1171-1180.
Ciocco-Schmitt G.M., Karabekian Z., Godfrey E.W., Stenberg R.M., Campbell A.E.,
and Julie A. Kerry. Identification and characterization of novel murine
cytomegalovirus M112/113 gene products, 2002. Virology, 294:199-208
Hanson, L. K., Slater J.S., Karabekian Z., Ciocco-Schmitt G., and A. E. Campbell.
Products of US22 genes M140 andM141 confer efficient replication of murine
cytomegalovirus in macrophages and spleen. 2001. Journal of Virology, 75:6292-
301.
Hanson L.K., Slater J.S., Karabekian Z., MacDonald M.R., Virgin IV H.W., Biron
Ch.A., Ruzek M.C., van Rooijen N., Ciavarra R.P., Stenberg R.M., and A.E.
Campbell. Replication of murine cytomegalovirus in differentiated macrophages as a
determinant of viral pathogenesis. 1999. Journal of Virology, 73:5970-5980.
Hanson, L.K., Dalton B.L., Karabekian Z., Farrell H.E., Rawlinson W.D., Stenberg
R.M., and A.E. Campbell. Transcriptional analysis of the murine cytomegalovirus
Hind III I region: Identification of a novel immediate early gene region. 1999.
Virology, 260:156-164.